Als stenen kunnen praten... Stoomwasscherij Eemland

door Ans van Egdom

De voormalige ijsfabriek aan de Heemskerklaan, later wasserij Eemland

Tegenwoordig is in het pand op de Heemskerklaan 21, Bureau Tandzorg gevestigd. Maar op de gevel staat toch nog steeds de tekst BAARNSCHE IJSFABRIEK. De ijsfabriek werd opgericht in 1912. Daarna kwam er voor korte tijd een margarinefabriek in het gebouw en later werd het in gebruik genomen als wasserij . De moeder van Feico Bleijerveld, Janna, werkte voor  August Janssen in een badhuis in de Spoorstraat. Zij kon een opleiding volgen voor fijnwassen en fijnstrijken. Maar ook schoonmaken en thuiswassen deed ze. In 1927 nam zij samen met haar man het besluit om het pand aan de Heemskerklaan te kopen. Daar begonnen ze toen Stoomwasscherij Eemland.  Het werd een echt familiebedrijf, want ook Feico Bleijerveld en zijn broer gingen daar werken. De wasserij bleef tot 1999 in bedrijf.  

De ijsfabriek

Op de gevelsteen op het gebouw aan de Heemskerklaan staat het nog BAARNSCHE IJSFABRIEK.
Het is nu bijna niet meer voor te stellen, maar vroeger werd er 's winters ijs, om producten te koelen, uit de grachten bij Kasteel Groeneveld gehaald en bewaard in de ijskelder. Vijf heren: Jongh, v.d.Bergh, Zeiler, Verbeek en Charisius besloten op 26 november 1912 tot de oprichting van een ijsfabriek waar het ijs door machines gemaakt kon worden. Al in 1913 werd dit nieuwe pand, ontworpen door architect Herman Onvlee, in gebruik  genomen.

Eén van de private wasserijtjes in Baarn

De ontwikkeling stond echter niet stil en de ijsfabriek was op een gegeven moment niet rendabel meer. Er kwam kort een margarine fabriek en in 1927 werd het pand verkocht aan de vader en moeder van Feico Bleijerveld die daar de STOOMWASSCHERIJ EEMLAND  begonnen.
Hoe dat zo kwam? De tantes van Feico werkten bij August Janssen in een badhuis in de Spoorstraat tegenover de Hervormde School. Hij had wel een baantje voor hun zus Janna, de moeder van Feico. Zij hield het badhuis schoon en waste de handdoeken. August Janssen zorgde ervoor dat zij een opleiding kreeg in fijnwassen en fijnstrijken. Zij kreeg een baan in een wasserij in Utrecht, maar haar andere werk, schoonmaken en thuiswassen, ging ook door. Omdat het teveel werd, kwam het besluit om een stoomwasscherij te beginnen.

Geld was er niet, dat werd van verschillende mensen geleend en later in gedeelten terug betaald.
Daar ging het anders aan toe dan tegenwoordig. Er werden bijvoorbeeld ook losse boorden gewassen en gesteven. De grote lakens van de rijke mensen in Baarn hadden een familiewapen die de moeder van Feico met kleine strijkboutjes streek. Deze strijkboutjes werden op een, met kolen of hout gestookt,  kacheltje verwarmd.

Het bleef moeilijk om aan goed personeel te komen. De broer van Feico moest naar Indië, maar toen dat niet doorging kwam hij bij zijn ouders in de wasserij werken. Ook Feico nam na 26 maanden diensttijd dat besluit. Later namen zij samen de wasserij van hun ouders over. Het was 6 dagen in de week hard werken, want ook de was moest gehaald en gebracht worden. Eerst met een bakfiets, later kwam er een bestelwagen.

Feico en zijn broer Andries met hun ouders op het dakterras van de wasserij

Feico vertelt dat zijn vader en moeder boven de wasserij woonden en dat hij en zijn broer daar ook zijn geboren. Toen hij trouwde heeft zijn vader een stuk grond naast de wasserij gekocht en daar een huis laten bouwen. Zelf is Feico toen boven de wasserij gaan wonen.
In 1999, hij was toen bijna 65, kwam er een brief van de Gemeente dat bedrijven Baarn uit moesten. Samen met zijn broer is toen het besluit genomen te stoppen. Met documenten en foto's, ook uit het familiealbum van Feico Bleijerveld, krijgt u een kijkje achter de schermen van Stoomwasscherij Eemland.

Deze uitzending is gemaakt door: Jan Andries Smit, Paul van der Laan, Eric van der Ent en Ans van Egdom.

"ALS STENEN KUNNEN PRATEN" is van zaterdag 5 september t/m 12 september te zien op RTV Baarn via de stream op www.rtvbaarn.nl, YouTube en Facebook of via het digitale pakket van Ziggo kanaal 42.

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter